Afgelopen week werd Mariska Bauer (45) getroffen door een herseninfarct. Naar omstandigheden zou het goed met haar gaan, liet Frans Bauer (48) vrijdag op Instagram weten en zo viel te lezen in De Telegraaf. Als je een beroerte op tijd herkent en actie onderneemt, kan de schade in de hersenen beperkt worden. Vooral bij vrouwen blijkt dit lastig, omdat de symptomen minder makkelijk te herkennen zijn. Belangrijke vraag is dus: hoe herken je een beroerte (een verzamelnaam voor een TIA, een herseninfarct en een hersenbloeding)? En kun je het ook voorkomen? We bespreken het met neuroloog Marieke Wermer.
Wat is een beroerte?
Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 40.000 mensen een beroerte, 5.000 hiervan zijn jonger dan 50 jaar. Een beroerte is doodsoorzaak nummer 4 in Nederland en één van de belangrijkste oorzaken van blijvende invaliditeit. Beroerte is de verzamelnaam voor herseninfarcten en hersenbloedingen.
„Van alle beroertes is ongeveer 80 procent een herseninfarct en 20 procent een hersenbloeding”, vertelt Marieke Wermer. „Een herseninfarct ontstaat door een afsluiting van een bloedvat in de hersenen door een stolsel. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat er aderverkalking vanuit de halsvaten een bloedvat inschiet, of wanneer een bloedpropje vanuit het hart de hersenen inschiet. De oorzaak van een hersenbloeding is een scheurtje in een bloedvat, waardoor bloed in of rond de hersenen stroomt. Het scheurtje kan ontstaan door een aneurysma (een zwakke plek in de bloedvaten) of door een vaatkluwen. Bij oudere mensen kunnen kleine hersenvaatjes beschadigd raken door hoge bloeddruk of eiwitstapeling en daarom gaan bloeden.”
Elke minuut telt
Volgens Wermer is het heel belangrijk dat je tijdens een beroerte snel handelt. „Elke minuut is eigenlijk al een verlies van miljoenen hersencellen. In de eerste uren na een beroerte kunnen artsen het stolsel in het afgesloten bloedvat vaak oplossen met bloedverdunners of weghalen met een stent (klein buisje dat in een vat of ader wordt geplaatst om het weer te openen, red.). Bij een hersenbloeding ligt het iets gecompliceerder. De neurochirurg kan dan met een microkatheter het bloed uit de hersenen wegzuigen, maar dit is nog een vrij nieuwe techniek die nog wordt onderzocht.”
Wermer vertelt dat patiënten bij een beroerte minder snel aan de bel trekken dan dat je zou denken. „Een hartinfarct doet bijvoorbeeld ongelofelijk veel pijn. Patiënten zijn dan eerder geneigd om naar het ziekenhuis te gaan. Een herseninfarct is pijnloos, daardoor gaan mensen soms gewoon slapen met een verlamde arm. Zij denken dan dat ze oververmoeid of gestrest zijn en dat het vanzelf wel over zal gaan.”
Symptomen; hoe herken je een beroerte?
Maar hoe herken je dan een beroerte? Wermer: „Klachten ontstaan bijna altijd heel acuut. Plotselinge uitvalsverschijnselen, krachtverlies of het uitspreken van wartaal kunnen allemaal tekenen van een beroerte zijn. Bij vrouwen presenteert een beroerte zich iets anders dan bij mannen. Zij krijgen vaker acute hoofdpijn of een daling van het bewustzijn. Dat is gevaarlijk, omdat hoofdpijn bij vrouwen vaak wordt geassocieerd met migraine en een beroerte dan gemist kan worden. Wanneer je naar de huisarts gaat, is het dus belangrijk om te vertellen hoe de hoofdpijn is begonnen. Acute hoofdpijn is namelijk heel kenmerkend voor een beroerte.” Daarnaast is het goed om de ’klassieke’, duidelijke symptomen te kennen: een scheefhangende mond en/of een verlamde arm aan één kant wijzen vaak op een beroerte.
Beroerte voorkomen
Wanneer je een beroerte wilt voorkomen, moet je volgens Wermer al op jonge leeftijd beginnen met een gezonde leefstijl. „Vanaf je 40e kan al de eerste schade aan je vaten of hersenen ontstaan. Beweeg voldoende, eet gezond, stop met roken en drink geen alcohol. Het is ook belangrijk om minstens één keer per jaar je bloeddruk op te meten. Een beroerte ontstaat namelijk vaak door de gevolgen van een hoge bloeddruk. Veel mensen weten niet dat ze een te hoge bloeddruk hebben en daardoor ben je er vaak te laat bij.”
Erfelijk
Toch hoeft een beroerte niet altijd aan je leefstijl te liggen. Het kan namelijk ook erfelijk bepaald zijn dat je erdoor wordt getroffen. „Zwakke plekken in de vaten, waardoor hersenbloedingen ontstaan, kunnen erfelijk zijn. Wanneer het in jouw familie voorkomt, is het extra belangrijk om regelmatig je bloeddruk op te meten en gezond te leven om zo de kans op een hersenbloeding te verkleinen.”
